Jan Akkerman buitenaards gitarist.
Gitarist Jan Akkerman handelt improviserend en drijft op spelplezier.
Jan Akkerman is een legendarisch muzikant. Hij vormde in de jaren zeventig samen met Thijs van Leer de kern van de Nederlandse progressieve rockgroep Focus en werd in 1973 door de lezers van het Engelse muziektijdschrift Melody Maker uitgeroepen tot beste gitarist ter wereld. In een interview met Niels Waarlo (gepubliceerd in een bijlage van de Volkskrant) legt Akkerman uit hoe hij musiceert. Het resultaat is een virtuoze expressie gebaseerd op hoe het bij de persoon en muzikant Jan Akkerman werkt. Wij koppelen zijn woorden aan de inzichten die de ActionType benadering biedt.
Improviseren.
De vierde dimensie van het actiontype profiel gaat er over of iemand meer Judging (taakgericht, stap voor stap, afrondend, risicomijdend) dan wel meer Perceiving (improviserend, opties open houden, afwachtend, risiconemend) in het leven staat. De betreffende voorkeur heeft te maken met hersenhelftdominantie. De linkerhersenhelft is met zijn (gedetailleerde) convergente processen meer op tijd en precisie ingesteld en staat voor meer taakgericht. De rechterhersenhelft kent daarentegen (globale) divergente processen die gericht zijn op ruimtezin en waarnemen. Beide hersenhelften werken bij iedereen met elkaar samen, maar in die samenwerking is één van beide hersenhelften dominant. Het laat een kenmerkende stijl in het voorkeurshandelen zien. Zo ook bij het musiceren van jan Akkerman.
We volgen de start van het artikel. ‘Een solo bestaat uit het moment, je maakt vanuit niets iets. Het is improvisatie, er gebeuren dingen die je nooit van te voren kunt bedenken. Daarbij inspireer je elkaar, wanneer je samenspeelt. Als alles uiteindelijk op zijn plaats valt dan mag je je handjes dichtknijpen.’ En verder: ‘Meestal gebruik je akkoordenschema’s (opeenvolging van groepen noten die bij elkaar passen, redactie) als structuur waarbinnen je tijdens een solo het pad zoekt. Maar af en toe wijk ik daarvan af en vlieg ik juist volledig de bocht uit, op zoek naar nieuwe wegen. Van de platgetreden paden leer je namelijk niets. Ik heb wat solo’s betreft maar één tip: gewoon beginnen en nergens rekening mee houden. het kan gebeuren dat je een keer verkeerde dingen aanleert, maar dat risico moet je nemen, wil je groeien als gitarist. Een goede leerling leert in dit geval zichzelf.’
De uitleg van Akkerman loopt parallel aan principes van differentieel leren, zoals we die in de sport kennen. Koersen op het op waarnemen ingestelde kompas van de rechterhersenhelft, in het moment blijven, zelfexpressie en leren door variaties. Dat laatste staat in tegenstelling tot wat lange tijd werd gedacht, namelijk dat leren vooral een kwestie van herhalen en van drills zou zijn. Onderzoek van o.a. Wolfgang Schöllhorn, hoogleraar aan de Universiteit van Mainz, laat zien dat herhalingen de hersenen juist afstompen en minder alert maken, terwijl variatie dat juist wel doet. Het leereffect blijkt niet alleen beter maar ook bestendiger. Met andere woorden er blijft op termijn meer van hangen. Voor mensen met Perceiving voorkeur is deze methode op het lijf geschreven, mensen met Judging voorkeur zullen er van nature echter meer moeite mee hebben hun voorkeur voor leren binnen omlijnde paden opzij te zetten.
Spelplezier hebben.
We kennen binnen de Diepe Motivationele Drijfveren (DMD’s) de zogenoemde dynamische drijfveren. Deze geven aan waar iemand voor gaat. Het zijn Relatie (coachen op spelplezier), Competitie (coachen op wedijveren) en Projectie (coachen op ontwikkeling) zijn. Welke het bij de persoon is kunnen we dankzij de lichaam-geest verbinding door middel van de functionele bewegingen van de lumbale wervels fysiek testen. Waar het om draait is dat de betreffende diepe drijfveer – hetzij met een intrinsiek dan wel extrinsiek karakter – bij de persoon voldoende gevoed dient te worden. Gebeurt dat niet dan zal degene na verloop van tijd motivatieproblemen krijgen, fysieke en/of mentale klachten ontwikkelen of nog erger in een dip geraken.
‘Dat je ook met spelplezier als drijfveer topprestaties kunt leveren halen, wordt in het interview met Jan Akkerman bevestigd. ‘De essentie van een goede solo is voor mij plezier. Dan komt die perfectie vanzelf, binnen je mogelijkheden, zelfs als je niet zo’n goede gitarist bent. Uiteindelijk is het genialer om zelf mondharmonica te spelen dan naar Bach te luisteren, nietwaar?’