Typisch Cruijff: beschouwd vanuit zijn actiontype profiel.
Johan Cruijff is niet alleen een fameuze voetballer en trainer-coach geweest, maar ook een buitengewoon ambassadeur voor ons land en voor het voetbal in het bijzonder. Na zijn overlijden verscheen in de media een keur aan reportages en artikelen over Johan als voetballer, trainer-coach, familieman en weldoener. Het vormde een gelegenheid om de weergegeven karakteristieken te koppelen aan zijn actiontype profiel, dat wij zowel op basis van motorische observaties als cognitieve kenmerken steeds als voorkeuren voor INTP hebben gezien.
Op het veld.
Cruijff was een speler die met de bal vanuit beweging acteerde, oftewel zoals Co Adriaanse het zo treffend vertelde ‘hij kon nog eens versnellen in de versnelling’. Een kenmerk dat past bij de plyometrisch bewegende N-sporter met zijn Walking from the Top (WT) dynamiek. Deze kennen in het voortbewegen een kortere grondcontacttijd en de langere vluchttijd dan hun tegenhanger Walking from the Bottom (WB), die meer start-stop-start bewegen. En juist de kortere grondcontacttijd en langere vluchttijd maakt dat spelers als Cruijff en Messi minder kwetsbaar zijn bij al die tackles die op hun acties zijn uitgevoerd.
Aan WB en WT zijn ook verschillen in beenrotaties gekoppeld. Iedere voetballer kan ballen met de binnen- en buitenkant van de voet trappen, maar het natuurlijke gemak waarmee Johan dat laatste deed verraadt een voorkeur voor WT. Hij bleek een meester in het voortdrijven en passen met de buitenkant van de voet. Iets dat volledig aansluit bij zijn natuurlijke expressie. De verschillen in beenrotaties weerspiegelen zich onder andere in de accentuering van de ontwikkeling van adductoren en abductoren. Op de afbeelding hiernaast is goed aan Cruijff zijn rechterbovenbeen te zien hoe de spieren aan de binnenzijde daarvan zijn ontwikkeld. Binnen de ActionType Benadering (ATB) is dit eveneens een indicatie voor de WTdynamiek.
Tevens valt de iets opzij hangende houding in de traptechniek (met de ellebogen van het lichaam af en naar buiten wijzend) op. Voor ons is dat een indicatie voor een horizontale organisatie van de motoriek.
De organisatie van de motoriek hangt tevens samen met de manier waarop een sporter met de intentie van zijn handelen is verbonden. Binnen het ActionType jargon onderscheiden we directe (verticale organisatie van de motoriek) en indirecte sporters (horizontale organisatie van de motoriek), waarbij we Johan Cruijff als een indirecte speler kunnen duiden. Dit in de zin van dat hij eerst de situatie wilde beïnvloeden om van daaruit efficiënt naar de intentie te kunnen gaan. Herkenbaar is een wijzende Cruijff die zijn medespelers dirigeert om vervolgens – 2 – ActionType Academy© met de eigen actie de situatie zo te beïnvloeden dat er ruimte voor medespelers ontstond. Veel gehoord en gelezen is de opmerking dat Johan de wereldster was die niet alleen zelf excelleerde, maar ook zijn medespelers beter deed functioneren.
Het profiel van INTP noemen we dat van de architect. Het zijn meesters in het indelen en benutten van de ruimte, stappen vooruitdenken en doelmatigheid creëren. Jaap de Groot daarover in De Telegraaf: “De ruimten op het voetbalveld fascineerden hem. Los van de techniek en tactiek liep het benutten van ruimte als een rode draad door zijn visie. De ruimten en hoe die worden ingevuld, vormen dan ook de basis voor het totaalvoetbal. Daarbij had hij het vermogen om ruimte als een wetenschapper te analyseren en dan ook nog eens in de hoogste versnelling. Dat vertaalde zich in zijn meest unieke eigenschap als voetballer: hij had in één oogopslag niet alleen het overzicht van een paar spelers maar van het hele veld.”
Mentale functies.
Met het woord analyseren hebben we de dominante mentale functie als koersbepaler voor een INTP-er te pakken. Johan stond bekend om zijn analytisch vermogen, niet alleen ten aanzien van het voetbal maar ook daarbuiten. Een probleem ontrafelen en aan de hand daarvan logische conclusies trekken. Soms onnavolgbaar in zijn snelle redeneringen, maar altijd gebaseerd op logische verbanden. De Groot over Cruijff en analyseren: “Naast zijn fascinatie voor ruimte was zijn fascinatie voor getallen opmerkelijk. Onder zijn schedel zat een database die razendsnel getallen kon verwerken en tegelijk een ezelsbrug creëerde waardoor een nummer vast in zijn hoofd bleef zitten. Zijn fascinatie voor getallen trok hij zelfs door naar zijn gezin. De trouwdag met Danny? Dat was 12 februari, dus 12+2=14; zijn rugnummer dus dat zat helemaal goed. Of zijn geboortejaar (47) en dat van zoon Jordy (74). Allebei opgeteld 11. Weer een verband. Zo lepelde hij de ene combinatie na de andere op. Zoon, dochters, kleinkinderen, overal zag hij verbanden. Met getallen en overeenkomsten die bevestigen dat iets goed is of bij elkaar hoort.”
Analyseren als dominante functie wordt in het INTP-profiel ondersteund door brainstormen als hulpfunctie. Analyse is een intern proces, met zijn brainstormfunctie treedt een INTP-er naar buiten. Het uit zich in de communicatie nogal breedsprakig. Dit komt doordat er allerlei associaties, patronen en trends in worden betrokken. “Je moet goed geconcentreerd zijn als je Cruijff interviewt’, gaf Johan Derksen aan VI-journalist Simon Zwartkruis mee. ‘Hij associeert razendsnel en gaat soms van de hak op de tak. Soms kan z’n mond zijn hersenen niet bijhouden. Maar hij komt altijd weer terug tot de kern. En dan zal je zien dat hij gelijk heeft.”
Brainstormen in ontspannen vorm wordt ook wel gekoppeld aan slap ouwehoeren. Zwartkruis tekende daarover bij zijn bezoeken aan huize Cruijff op. “Eerst gewoon even slap ouwehoeren, hoor, zegt Cruijff als we ons in de zitkamer hebben genesteld.” Diezelfde brainstormfunctie staat tevens voor vernieuwen. Ajax-trainer Frank de Boer: “Johan deed wat Guardiola nu doet. Hij was een vernieuwer, slaagde erin om in het nieuwe moderne voetbal nieuwe stappen te zetten. Waarna die voorbeelden door vele anderen werden overgenomen.” Cruijff stond aan de basis van het vernieuwende concept dat totaalvoetbal wordt genoemd. Een wezenlijk andere manier van strategisch denken over de uitvoering van het spel, die alleen bedacht kan worden door mensen die van nature innovatie en ontwikkeling hoog in het vaandel hebben staan en gemakkelijk conceptueel en stappen vooruitdenken.
Temperament.
Mensen met INTP-voorkeuren kennen het temperament van de rationalist met als kernbehoeften: visie hebben, competent zijn en autonoom kunnen functioneren. Ze fungeren als een drieeenheid. De eigen visie is diepdoordacht en voor INTP-ers heilig. Alleen door zich autonoom – 3 – ActionType Academy© op te stellen sluiten ze zoveel mogelijk uit dat anderen inbreuk op hun bekwaamheid maken. Dat ondervond ook de vroegere FIFA-president Joseph Blatter toen hij Johan voor zijn visie om het voetbal uit te dragen trachtte te winnen. Helaas geen kans, zo vertelde Blatter in het tv-programma Nieuwsuur. Dat autonoom functioneren zorgde er ook voor dat Johan Cruijff puur was, hij bleef overal en altijd zichzelf. Zoon Jordi benoemt die eigenschap als volgt: “Mijn vader was een onafhankelijk persoon, hij zei altijd hoe hij er werkelijk over dacht.”
Het leven van de legendarische nummer 14 is dan ook niet los te zien van een aantal conflicten, al kwam dat alleen al omdat hij wars van autoritaire beslissingen was. Aanvullend schrijft Erik Oudshoorn in de speciale editie van Voetbal international “Hij ging als trainer de strijd aan met onder meer Frank Rijkaard en met Marco van Basten. En natuurlijk heeft hij met de Fluwelen revolutie bij Ajax vanaf 2011 veel mensen tegen zich in het harnas gejaagd. Maar nooit met het idee om er zelf beter van te worden. Hij wilde juist anderen volgens zijn filosofie naar een hoger plan brengen. Het voetbal in het bijzonder, de hele wereld in het algemeen.”
Hierin herkennen we de INTP-er die in de interactie het liefst achter de schermen werkt, maar wel om van daaruit de richting van het proces met zijn visie te beïnvloeden en dat met het beste resultaat als inzet. Het adviseurschap was ook Johan zijn aanvankelijke rol in de Fluwelen revolutie, echter de omstandigheden noopten om de adviseursrol op de achtergrond in te ruilen voor een rol in de frontlinie. Het leverde een aaneenschakeling van controverses met o.a. een deel van zijn medebestuurders op. Simon Zwartkruis tekent daarover op: “In zijn privéleven is hij een vriendelijke, grappige en gastvrije man, Maar probeer geen spelletjes met hem te spelen, want dan toont hij je zijn andere gezicht. ‘Ik ben en blijf een straatschoffie uit Betondorp’, zegt Cruijff in een van de artikelen. ‘Daar heb ik van me af leren bijten. En wie daarom vraagt, die zal dat merken.’’
Dynamische drijfveer.
Cruijff was de man zonder mobiele telefoon en agenda. INTP-ers laten wat ze wanneer doen niet snel door anderen bepalen. Maar eenmaal in contact nam Johan ondanks zijn wereldfaam met engelengeduld tijd voor een handtekening, een foto, een praatje. In veel terugblikken op het leven van Johan Cruijff benadrukken intimi zijn prettige persoonlijkheid en laagdrempeligheid. “Wie door Cruijff werd ontvangen, ontmoette een warm persoon die alle tijd voor je nam en inging op elke vraag, suggestie, kritiek of stelling. Terwijl hij geen honderd meter op straat kon lopen zonder hordes mensen achter zich aan te krijgen.”
Uit de special van Voetbal international tekenen we ook op: “Geen trofeeën of ingelijste foto’s, zoals in de woningen van veel voetballers en trainers met beduidend minder allure. Liever laat Cruijff de tekeningen van zijn kleinkinderen zien. ‘Mijn carrière was prachtig, maar niets is me dierbaarder dan mijn gezin.” Of: ‘‘Mensen vragen me vaak of ik trots ben op mijn carrière’, mijmert hij. ‘Maar ik vind trots in dat geval de lading niet goed dekken. Ik ben blij en dankbaar vanwege mijn carrière, dat wel. Maar echt trots dat voel ik nu. Als ik zie wat we allemaal bereiken met de Johan Cruyff Foundation. Als ik in dit kantoor al die frisse mensen hard zie werken om anderen te kunnen helpen. Als ik op de open dagen van de foundation al die vrolijke sportende kinderen zie. Dan ben ik trots.’ En altijd zag je hem genieten van de vreugde die hij anderen kon geven.”
We herkennen hierin de diepe motivationele drijfveer Relatie en dat wordt met de volgende passage onderstreept. “Dingen die serieus benaderd moeten worden moet je serieus benaderen. Maar verder moet je zoveel mogelijk de lol van het leven zien. Tegen mijn spelers zei ik vaak dat ik lachende gezichten op het veld wilde zien. Topsport is een serieuze bezigheid maar er moet wel wat te lachen zijn. Zo heb ik altijd in het leven gestaan. Geniet van de dingen die je doet en laat anderen meegenieten.”
“Zijn motto was mensen verbinden door sport. Daar heb ik altijd grote bewondering voor gehad”, vertelt Edwin van der Sar over wat Cruijff met zijn foundation bewerkstelligde. “En met het Cruyff college schepte hij de gelegenheid je carrière te combineren met een studie. Johan wilde dat je ook na je sportcarrière doorging met ontwikkelen.”
Samenvattend.
De ActionType Benadering (ATB) maakt zowel iemand zijn diepe motivationele drijfveren (dmd’s) als zijn handelingsvoorkeuren (actiontype profiel) inzichtelijk. Voor dat laatste zien we ook in het voorbeeld van Johan Cruijff hoe zijn motoriekstijl overeenstemt met zijn mentale functies, beide weergegeven door de binnenste letters van zijn INTP-profiel. De voetballer met een zogenoemde cerebrale motoriek (NT) die dankzij de rechterhersenhelftdominantie (P) vloeiend beweegt en over uitzonderlijke kwaliteiten voor het benutten van ruimte (P), interne analyse (T) en stappen vooruitdenken (N) beschikt. We zien bovendien hoe de buitenste letters niet alleen zijn voorkeuren voor Introversion (I) en Perceiving (P) als attitudes weergeven, maar ook zijn horizontale organisatie van de motoriek en het indirect (improviserend) handelen via de situatie weerspiegelen. Het is een greep uit wat we telkens tegenkomen: cognitie, emotie en motoriek zijn op individueel niveau aan elkaar gekoppeld. Maar dat is logisch, zouden we er met een knipoog naar een van Cruijff zijn gevleugelde uitspraken aan toe willen voegen.
ActionTypeAcademy©